Osteoporose (botontkalking)

Osteoporose betekent letterlijk "poreus bot" of "bot met gaten". Deze aandoening wordt ook wel botontkalking genoemd. Het is de meest voorkomende stofwisselingsziekte van de botten, waarbij steeds meer botmassa uit de botten verdwijnt. Het gevolg van osteoporose is dunne, broze botten die makkelijk kunnen breken. Osteoporose komt vaak voor bij vrouwen na de overgang. Ook mannen kunnen osteoporose krijgen.

In het begin geeft osteoporose geen klachten. Naarmate de botten poreuzer worden, kunnen er wel verschijnselen zoals een doffe pijn in de rug of benen en het sneller breken van botten. Bij een kleine belasting of door een val kan er een breuk ontstaan. Vaak duurt het lang voordat het bot weer genezen is, zeker bij ouderen met osteoporose.

Veel voorkomende breuken zijn pols- en heupfracturen. Ook wervelbreuken of inzakkingen komen vaak voor, maar zijn minder duidelijk te herkennen. Deze uiten zich door acute pijn die lang kan voortduren. Soms worden wervelinzakkingen pas veel later ontdekt. Bij ernstige osteoporose kunnen meerdere wervels inzakken, waardoor mensen kleiner en krommer worden. De lichaamslengte neemt dan na verloop van tijd af. Het postuur wordt meer gedrongen.

Osteoporose ontstaat als de botafbraak te snel gaat of als de vorming van vervangend bot achterblijft. Dit kan verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld:

• de optimale botmassa voor het 30ste levensjaar is niet bereikt;
• afname van oestrogeenproductie bij vrouwen na de overgang;
• als bij mannen sprake is van een verlaagd gehalte aan geslachtshormoon testosteron;
• als er sprake is van een hormonale stoornis zoals een schildklier of bijschildklierziekte;
• als er langdurig corticosteroiden gebruikt worden;
• als er medicijnen tegen epilepsie gebruikt worden;
• als er sprake is van een langdurige periode van bedlegerigheid.

Osteoporose kan op elke leeftijd optreden. Er zijn echter factoren die de kans op osteoporose vergroten, zowel voor mannen als voor vrouwen.

• Vrouwen hebben meer kans op osteoporose dan mannen. Vrouwen hebben minder botmassa en verliezen sneller bot door een verlaagd oestrogeen (geslachtshormoon) tijdens en na de overgang
• Abnormale afwezigheid van de menstruatie (bijvoorbeeld bij vrouwen met anorexia nervosa) of na een operatie waarbij de eierstokken verwijderd zijn.
• Onvoldoende lichaamsbeweging zoals bij langdurige bedrust
• Roken en meeroken. Uit onderzoek blijkt dat roken bijdraagt aan het ontstaan van zwakkere botten.
• Voeding: te lage inname van calcium en vitamine D. Daardoor is er geen optimale opbouw van de botmassa en is de stevigheid van het bot minder dan verwacht.
• Alcoholgebruik: overmatig alcohol drinken remt de vorming van nieuw bot en verstoort het vermogen van het lichaam om calcium op te nemen.
• Een laag lichaamsgewicht, in verhouding tot de lichaamslengte.
• Er zijn aanwijzingen dat osteoporose erfelijk is.

Voor meer informatie kunt u terecht bij de patiëntenvereniging:  www.osteoporosevereniging.nl